DNA’mızdaki küçük farklılıklar, bireylerin bir ilaca verdiği tepkilerdeki veya bir hastalığa yakalanma risklerindeki farklılıklarla ilişkilendirilebilir. Genellikle bu farklılıklar, bir genin protein kodlama bölümünü oluşturan DNA harflerinde meydana gelir ve proteinin nasıl çalıştığını etkiler.

Protein kodlama dizisini değiştirmek, bir geni etkilemenin tek yolu değildir. Gen ifadesinin seviyesini değiştirmek (böylece ondan yapılan RNA veya protein miktarını artırmak veya azaltmak) biyolojik süreçleri de aynı derecede önemli ölçüde etkileyebilir.

Gen ifadesinin hastalık riskiyle nasıl ilişkili olabileceğinin bir örneği olarak obeziteye bakalım:

Obezite, Amerika’da çocukları ve yetişkinleri tehdit eden büyük bir sağlık riskidir. Özellikle insanlar yaşlandıkça kalp hastalığına, yüksek tansiyona ve diyabet hastalığına yol açabilir. Karmaşık bir tıbbi durum olan obezite, diyet, egzersiz, metabolizma ve genetikten etkilenir.

17 yaşındaki Shan, boyuna göre 40 pounddan fazla kiloludur. Ebeveynleri ve büyükanne ve büyükbabası da kiloludur.

Allen, yaş, boy, beslenme ve egzersiz alışkanlıkları açısından Shan’a benzer, ancak aşırı kilolu değildir. Ayrıca, Allen’ın ailesinde aşırı kilolu kimse yoktur.

Hem Shan’ın hem de Allen’ın aileleri, obezitede rol oynayan genleri belirlemek için bir üniversite çalışmasına gönüllü olarak katılıyor. Araştırmacılar bu soruya nasıl yaklaşacak?

Gen ifadesi düzeylerinin ölçülmesi

Üç nesil aile üyesi araştırmacılara hücre örnekleri (karaciğer ve yağ hücreleri) sağlar. Karaciğer ve yağ hücreleri metabolizmada ve yağ yapımında önemli oldukları için seçilmiştir.

• Araştırmacılar, bir hücre veya dokudaki aktif ve inaktif genleri belirlemek için gen ifadesi profillemesi adı verilen bir yaklaşımı kullanacaklar.
• İfade profili daha sonra bilim insanına obezitede hangi genlerin rol oynayabileceğini söyler.
• Bilim insanları, tüm aile bireylerinin yanı sıra, çalışmaya katılan diğer kişilerin de benzer ifade profili çalışmalarını yürütüyorlar.

Bilim insanları çalışmadaki herkesin sonuçlarını karşılaştırdığında, hangi genlerin obezitede rol oynadığına dair iyi bir fikre sahip olurlar. Bu bilgi gelecekteki çeşitli uygulamalarda kullanılabilir:

1. Hastanın obeziteye genetik yatkınlığı olup olmadığını tahmin etmeye yönelik tanı testleri oluşturmak.

• Bir test, obeziteye yatkınlığı öngören genetik imzaları tespit etmek amacıyla kişinin obeziteyle ilişkili genlerinin DNA dizisini inceleyebilir.
• Başka bir testte, obeziteye yatkınlığı gösteren anormal gen ifadesi kalıpları için doku örneği incelenebilir.

2. İlaç Tasarımı

• Obeziteyi tedavi etmek veya önlemek için tasarlanmış ilaçlar. Bu, tanımlanan obezite genlerinin protein ürünlerini izole ederek, moleküler yapılarını ve işlevlerini belirleyerek ve bunları inhibe eden ilaçlar yaparak yapılabilir.
• Obezite genlerinin ifadesini kontrol etmek için ilaçlar tasarlamak. Bu ilaçlar, obezitede aktive olan genlerin açılmasını önlemek için anahtar hücrelerdeki ve dokulardaki DNA ile doğrudan etkileşime girecek veya tam tersine, obezite sırasında inaktif olan genlerin kapatılmasını önleyecek.

Kaynak ve devamına Buradan ulaşabilirsin.